قلب یکی از اندام های مهم و حیاتی بدن است که چگونگی عملکرد و تپش آن نقش مهم در سلامت ما انسان ها دارد و اگر کوچک ترین ایرادی در کار آن به وجود بیاید ممکن است همه اندام های بدن تحت تاثیر آن قرار گرفته و جان انسان در معرض خطر جدی باشد.
همه ما درباره اهمیت و وظایف قلب شنیده ایم و می دانیم ضربان قلب برای زندگی ما خیلی مهم است اما آیا می دانید قلب چگونه می تپد و چه چیزی باعث ایجاد ضربان قلب می شود؟
اگر کنجکاو هستید درباره این موضوع بیشتر بدانید در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
ضربان قلب چگونه به وجود می آید؟
قلب در واقع یک عضله است و مانند تمام عضلات بدن که کارشان جا به جا کردن است عمل می کند.
بخش زیادی از بدن ما را عضلات تشکیل داده اند، بعضی از این عضلات چشم های ما را حرکت می دهند، بعضی از آن ها به ما کمک می کنند تا با دستان خود اجسام را بلند کنیم و برخی دیگر باعث حرکت پاها و راه رفتن ما می شوند.
کار این عضلات ارادی است، یعنی می توانیم آن ها را کنترل کنیم اما بسیاری از عضلات بدن مانند قلب به صورت غیر ارادی کار می کنند و ما نمی توانیم عملکرد آن ها را کنترل کنیم.
قلب از یک عضله غیر ارادی خاص به نام عضله قلب ساخته شده و این عضله از سلول هایی به نام کاردیومیوسیت به معنای سلول های عضله قلب تشکیل شده است. ما قادر به کنترل عضله قلب یا سلول های آن نیستیم.
در قلب یک گروه از سلول های خاص به نام سلول های ضربان ساز نیز وجود دارد که با سایر سلول های عضله قلب متفاوت هستند. این سلول ها که در دیواره دهلیز راست قرار گرفته اند ریتم تپش قلب را تنظیم می کنند.
سلول های ضربان ساز یک تکانه الکتریکی ایجاد می کنند (مانند یک شوک الکتریکی کوچک) که از طریق مسیرهای خاص در قلب به بیرون رها می شود تا تمام سلول های عضلانی قلب با یک الگوی موجی شکل منقبض شده و خون را به خارج از قلب و به سمت ریه ها و اندام های بدن پمپاژ کنند.
این موج در اثر حرکت مولکول های ریزی ایجاد می شود که در داخل و خارج سلول ها حرکت می کنند. این مولکول ها از غذاهایی که مصرف می کنیم به وجود می آیند و نقش مهمی در عملکرد بدن دارند به همین دلیل مصرف میوه ها و سبزیجات کافی و غذاهای حاوی کلسیم اهمیت دارد.
در بعضی از افراد سلول های ضربان ساز دچار مشکل می شوند و تکانه های الکتریکی به درستی در قلب آن ها حرکت نمی کند، در نتیجه قلب آن ها به خوبی منقبض نمی شود. در این افراد ممکن است برای کنترل ضربان قلب از دستگاه کوچکی به نام ضربان ساز استفاده شود که معمولا در بافت قلب کار گذاشته می شود.
تپش قلب ما همیشه ریتم ثابتی ندارد بلکه ریتم آن با توجه به سیگنال های عصبی که از مغز می آیند و ترکیبات شیمیایی که بدن در شرایط مختلف و هنگام پاسخ به چیزهایی که می بیند، می شنود یا بو می کند آزاد می کند ممکن است تغییراتی داشته باشد.
مثلا اگر خواهر یا برادر شما یک ماسک ترسناک روی صورت خود بزند و شما را بترساند، پیام های شیمیایی و الکتریکی در مغز تکانه هایی به قلب می فرستند که باعث تپش سریع تر قلب می شود. به این ترتیب خون و اکسیژن بیشتری به سلول های دست و پاها منتقل می شود و شما می توانید به سرعت واکنش نشان دهید، مثلا فرار را بر قرار ترجیح دهید!
برعکس این مسئله هم درست است، به عنوان مثال در روزهای تعطیل که شما با خیال راحت در خانه استراحت می کنید قلب دیگر مجبور نیست به شدت کار کند، در این مواقع آرام است و سرعت تپش آن به حالت استراحت بر می گردد.
در این مواقع بیشتر خون به جای دست و پاها به روده ها می رود، این وضعیت نیز به دلیل ایجاد و ارسال پیام های شیمیایی و الکتریکی خاص ایجاد می شود.
تعداد ضربان قلب در هر دقیقه چقدر است؟
قلب در هر دقیقه حدود 60 تا 70 بار می زند اما در برخی موقعیت ها، مثلا وقتی به شدت در حال ورزش کردن هستیم تعداد ضربان قلب افزایش یافته و می تواند حتی به 220 ضربان در دقیقه هم برسد. ناگفته نماند قلب بچه ها سریع تر از قلب بزرگسالان می زند، به خصوص وقتی ورزش می کنند.
اگر می خواهید بدانید حداکثر ضربان قلب شما در دقیقه چقدر است باید سن خود را از عدد 220 کم کنید، مثلا اگر ده ساله هستید حداکثر ضربان قلب شما (موقع ورزش کردن) 210 ضربان در دقیقه است.
اگر کنجکاو هستید بدانید کار قلب چقدر سخت و طاقت فرسا است سعی کنید در یک دقیقه 60 بار دست خود را مشت کرده و شل کنید. کمی سخت است نه؟ فراموش نکنید قلب 60 بار در دقیقه، 60 دقیقه در هر ساعت، 24 ساعت روز و 365 روز سال در حال فعالیت است که برابر با 31،536 هزار ضربان در سال می باشد.
این تعداد ضربان قلب فقط برای زمانی است که ما هیچ کاری انجام ندهیم و در حال استراحت باشیم!
خوشبختانه قلب بین هر ضربان اندکی استراحت می کند.
منبع: theconversation
