میدان آزادی حافظه تاریخی پایتختی است که هیچ روزش شبیه روز دیگرش نبوده و نیست.
اگر پایتختنشین هستید یا حتی یک بار سری به تهران زدهاید، بهاحتمالزیاد میدان آزادی را گذری هم که شده دیدهاید. اما راستش را بخواهید میدان آزادی بیشتر از یک برج برای عکسانداختن و یک میدان برای دورزدن است.
میدان و برج آزادی از معماری و طراحی منحصربهفردی برخوردار است و در طراحی آن سعی شده است از المانهای معماری ایرانی همچون بادگیر، باغ ایرانی، چهار طاقی، کاربندی و انواع کاشیکاری استفاده شود. میدان آزادی با مساحت ۵۰ هزار متر مربع، زمینی بهشکل بیضی دارد که بنای برج در امتداد محور شرق – غرب و در حدود یکسوم شرقی آن واقع است. معمار این بنا تلاش داشته است تا گذشته درخشان تاریخ ایران را در این سازه حیرتانگیز متبلور کند تا هر کسی که به ایران میآید، با دیدن برج آزادی به عمق فرهنگ این سرزمین پی ببرد.
بنای برج از یک هندسه مربع مستطیلی تشکیل شده است که ۱۶ ضلعی شده و در آخر به یک گنبد منتهی میشود که از داخل برج قابلمشاهده است.
شکل ظاهری برج آزادی از ترکیب دو جفت قوس بزرگ تشکیل شده است که به هم میرسند و سازه بزرگ سفیدرنگی را به وجود میآورند. این سنگهای سفید نمای ساختمان، با شیارهای فیروزهایرنگ تقسیمبندی شدهاند. برج آزادی دارای چهار نما است که هر دو نما با هم متقارن هستند. تزیینات و مقرنسکاریهای زیبایی نیز در وسط طاق اصلی به کار رفته است که آن را چشمنواز و دوستداشتنی کرده است.
خطوط موازی و کشیده پایهها با الهام از سبک معماری هخامنشی هستند؛ قوس اصلی وسط برج، طاق کسری دوره ساسانی را در ذهن تداعی میکند و قوس شکسته بالایی آن با استفاده از معماری پس از اسلام طراحی شده است. آبنما و فوارههای میدان نیز نمودی از باغهای ایرانی هستند. رسمیسازیهای بین این دو قوس، از گنبد مساجد ایران الهام گرفته است. ضمن اینکه کاربندیهای قسمتهای مختلف مجموعه و طبقات برج با الهام از کاربندیهای دوره اسلامی هستند.
طراحی برج آزادی رابطه تنگاتنگی با میدان آزادی دارد که در طراحیها و چمنکاری آن مشهود است. به گفته حسین امانت، طراح برج، بهدلیل نزدیکی بنا به فرودگاه مهرآباد امکان افزایش ارتفاع آن به بیشتر از ۴۵ متر وجود نداشت و برای اینکه افراد هنگام رفتن بهسمت برج احساس کنند که به طرف بالا میروند، یک سرازیری در میدان آزادی ایجاد کرد تا کسانی که از جانب فرودگاه مهرآباد وارد میدان میشوند، در مسیری شیبدار حرکت کنند.
ساخت برج آزادی در ۱۱ آبان ۱۳۴۸ کلنگ خورد و ۲۸ ماه به طول انجامید.
ساخت ترمینال مسافربری در حاشیه میدان آزادی، آن را به یکی از پررفتوآمدترین میدانهای تهران تبدیل کرده است.
برج آزادی یکی از ورودهای مهم و پرترافیک تهران است که بهطور مرتب شاهد سفرهای هرروزه مسافران است.
برج آزادی که دقیقا در میانه میدان آزادی واقع شده است، معماری متفاوت و جالبتوجهی دارد که بارزترین ویژگی آن «هیبت» برج است. درحالیکه در نگاه دوم و سوم احتمالا قدری کوتاه به نظرتان بیاید
معماری میدان آزادی ، تحتتاثیر سبک معماری دورههای گوناگون تاریخی است. پایههای برج با الهام از دوره هخامنشی طراحی شده و قوس اصلی میانه هم یادآور طاق کسری دوره ساسانی است. در بخشهای دیگر هم نشانههای از معماری دوره اسلامی دیده میشود که طراحی تلفیقی برج آزادی را کاملا تایید میکند.
برج آزادی ۶۳ متر طول و ۴۵ متر ارتفاع از سطح زمین دارد و از ۴ طبقه تشکیل شده است. همان طور که در بخش قبلی اشاره کردیم، امکان افزایش ارتفاع بهدلیل مجاورت با فرودگاه مهرآباد در این پروژه نبود. این برج دو راهپله با ۲۸۶ پله و ۲ آسانسور دارد.
اما برسیم به همان دنیای درون برج که بخشها و دیدنیهای بسیاری دارد.
سالن سینما
سالن سینمایی که در میدان آزادی جاخوشکرده است، یک سالن کوچک پخش فیلم است که ۵۱ صندلی دارد. این سالن در سال ۱۳۸۸ تاسیس شده و کاربرد آن بیشتر در اکرانهای خصوصی و برای نقد و بررسی آثار هنری است.
تالار آینه
تالار آینه یکی دیگر از قسمتهای برج است که ۱۲ بخش دارد. علت نامگذاری این تالار هم آینهکاری این ۱۲ بخش است که باعث جلوه بیشتر آثار قرارگرفته در آن شده است.
حجمهای هنری و همچنین تصاویر نمادینی که در تالار آینه وجود دارد، موضوعاتی مانند نفت، محیطزیست، حیات وحش، شهرسازی، ورزش و… را به نمایش درآورده است.
نگارخانه بوستان
نگارخانه بوستان یکی از سالنهای بزرگی است که فضای آرام و پرنور آن شرایط مناسبی را برای برگزاری کارگاههای هنری و نمایشگاه آثار تجسمی ایجاد کرده است.
نگارخانه اقوام
یک نیمدایره با ۸ ویترین شیشهای که فرهنگ و صنایعدستی بخشهای مختلفی از ایران را به نمایش درمیآورد، «نگارخانه اقوام» نام گرفته است.
در این نگارخانه عروسکهای ساخته «بهروز غریبپور» این لباسها را بر تن کرده و وسایل را به دست گرفته، منتظر بازدیدکنندگان است.
سالن تشریفات
این سازه خوشنشین در میدان آزادی هم مانند بسیاری از جاهای دیگر، به سالن تشریفات نیاز دارد تا بتواند میزبان نشستهای خبری و مراسمهای فرهنگی باشد. «سالن تشریفات» برج آزادی این نیاز را پاسخگو خواهد بود.
سالن ایرانشناسی
سالن ایرانشناسی قرار است ما را با ایران آشنا کند که خب راستش را بخواهید، حتی یک دورنما از ایران را هم نتوانسته مجسم کند!
ماکتی U شکل که با پیشپاافتادهترین نمادها و تجهیزات، روایتی سرد از کشورمان ایران دارد. از حق نگذریم نام بزرگ «سالن ایرانشناسی»، آن هم در دل برج آزادی که نماد ایران شناخته میشود، انتظاری فراتر از این ماکت را برای هر بینندهای ایجاد میکند.
تالار کهن
تالار کهن در واقع یک موزه است که در ۲۵ ویترین شیشهای، آثاری بهجامانده از دوره ساسانی، هخامنشی، اشکانی و همین طور برخی از دورههای اسلامی را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده است. نمایشگاه زیورآلات بانوان دوران قاجار که قبلا در موزه کاخ سعدآباد نگهداری میشد، در حال حاضر به تالار کهن واقع شده در میدان آزادی منتقل شده است.
جالب است بدانید وقتی وارد این بخش میشوید، دقیقا زیر برج آزادی هستید.
راههای ارتباطی بین طبقات (آسانسورها و پلکان)، در تالار کهن قرار دارد و دسترسی به سایر طبقات را ممکن میکند.
راهروی فناوری
راهروی فناوری میدان آزادی در گذشته تاثیرگذار و جذابتر بود. شاید چون چشم همه بازدیدکنندگان به دیدن صورتهای گوناگون فناوری کمتر عادت داشت و بیشتر ذوقزده میشدند.
مثلا رباتی شبیه به یک انسان که پیانو میزند، احتمالا پیشترها بیشتر هر بینندهای را میخکوب میکرد و مدتزمان بیشتری روی پا نگه میداشت. چیزی که در این روزها و با این حجم از پیشرفت فناوری و تکنولوژی، شاید کمتر نظر کسی را جلب کند.
سالن مولتی ویژن
سالن مولتی ویژن همان بخشی است که برای اولینبار پای من را به فضای داخلی برج آزادی باز کرد. مولتی ویژن یک سالن نمایش با امکانات خوب نور، صدا و تصویر است که شرایط مطلوبی برای اجرای تئاتر و سایر صورتهای هنری هنرمندان ایجاد میکند.
دلیل نامگذاری این سالن هم قابلیت استفاده از آن برای کارهای مختلف است؛ مانند پخش فیلم سینمایی، برگزاری کنسرت موسیقی، همایشهای گوناگون و… .
کتابخانه
کتابخانه میدان آزادی شاید یک مرکز مرجع به حساب نیاید، اما در میان ۱۱ هزار کتبی که در آن نگهداری میشود، ۲۰۰۰ منبع ارزشمند با موضوعاتی چون تاریخ، معماری، زبانشناسی و ادبیات هم یافت میشود که رجوع به آنها بیشتر اتفاق میافتد.
گذرگاه پیشینیان
این بخش دالانی با نورپردازی متفاوت نسبت به سایر بخشهاست که ویترینهایی شیشهای در اطراف آن قرارگرفته است. آثار تاریخی مربوط به دوران پیش از میلاد مسیح در این ویترینها وجود دارد که دیدنشان خالی از لطف نیست.
طبقه اول میدان آزادی یا همان زیرزمین
همان طور که اشاره کردم میدان آزادی ۴ طبقه دارد که هر طبقه فضا و کاربری خاص خود را دارد. اما در طبقه اول میدان آزادی چه بخشهایی را میبینیم؟ تمام قسمتهایی که تا الان برایتان گفتم، در طبقه زیرزمین میدان آزادی است. زیرزمین در واقع اصلیترین بخش برج آزادی است و تمامی برنامههای مهم در این طبقه اجرا میشود.
گشتی در طبقه دوم برج آزادی
در طبقه دوم خبر خاصی نیست و صرفا محل تعویض آسانسور است. اگر از بیرون به قوس بدنه برج آزادی نگاه کنیم (چیزی حدود ۲۳ متر بالاتر از سطح زمین)، در واقع در حال تماشای طبقه دوم میدان آزادی هستیم.
دیدنیهای طبقه سوم برج آزادی
اگر دلتان میخواهد بهجای دیدن نگارخانهها و سالنهای میدان آزادی، معماری و بنای برج آزادی را بیشتر و بهتر ببینید، به طبقه سوم بروید.
طبقه سوم میدان آزادی تقریبا ۳۳ متر از زمین فاصله دارد. سرتان را که بالا بگیرید، یک گنبد بتنی برایتان جلب توجه میکند. سقفی به طرح شمسه که نور خورشید به زیبایی از میانه آن به درون میتابد. اگر قدری با اصول کلی معماری آشنا باشید، از دیدن تلفیق زیبای معماری مدرن و سنتی لذت خواهید برد.
طبقه آخر یا زیر گنبد برج آزادی
اما بالاترین طبقه میدان آزادی؛ اگرچه ارتفاع آنقدرها هم زیاد نیست، اما وقتی از پنجرههای لانه زنبوری آن شمال، جنوب، شرق و غرب پایتخت را نگاه میکنید، احساس میکنید برای دقایقی هم که شده از زندگی روزمره مردمی که در خیابانها به اینسو و آنسو میروند جدا شدهاید و قطعا تجربه خوشایندی برایتان خواهد بود.
بازدید از میدان آزادی
محوطه و فضای خارجی میدان آزادی که در تمام ساعات و ایام پذیرای شماست. اما اگر قصد بازدید از فضای داخلی آن را دارید، همهروزه (بهجز ایام شهادت و شنبهها) از ساعت ۹ صبح تا ۱۶ عصر میتوانید سری به این مجموعه فرهنگی-هنری بزنید.
بهای بلیط هم بسته به اینکه قصد بازدید از کدام بخشها را داشته باشید، متغیر است
میدان آزادی کجاست؟
میدان آزادی دقیقا کنار پایانه مسافربری غرب تهران قرار دارد. برای رسیدن به میدان آزادی از مسیرهای مختلفی میتوان اقدام کرد. خیابانآزادی، خیابان محمدعلی جناح، بزرگراه لشکری و همچنین خیابان آیتالله سعیدی ۴ مسیر اصلی است که به میدان آزادی میرسد.